Inleiding
In onze recente round-up van maar liefst 25 DDR4-kits bekeken we voornamelijk geheugen uit de populairste categorie – 16GB-kits van twee 8GB-modules met kloksnelheden tussen de 3000 en 3600 MHz. Dankzij HyperX konden we aan de slag met zes op het oog identieke HyperX Fury-kits die desondanks zeer uiteenlopende specificaties hebben. Dat schept de mogelijkheid om eens wat zaken uit te zoeken. Kun je bijvoorbeeld niet beter gelijk voor 32 GB gaan nu geheugen zo goedkoop is? Of is besparen door genoegen te nemen met een wat lagere klokfrequentie slim? Op dat soort vragen zoeken we in deze review een antwoord.
HyperX is tegenwoordig een volwaardig zustermerk van Kingston en omvat alle op gamers gerichte producten van deze fabrikant. Daarbij moet je uiteraard denken aan de gaming-randapparatuur zoals de populaire Cloud-headsets, maar ook aan oplaadstations voor gamecontrollers, de Fury RGB-ssd’s en natuurlijk geheugen. Het HyperX-gamma bestaat op dat vlak uit drie reeksen: Fury, Predator en Impact. HyperX Predator is al sinds jaar en dag de high-end serie, terwijl onder de naam Impact sodimm-modules voor compacte systemen en laptops worden geleverd.
HyperX Fury: met en zonder RGB
De HyperX Fury-reeks is de serie waaruit we vandaag niet minder dan zes verschillende kits testen. Deze zomer ververste HyperX de volledige Fury-lijn, onder meer met de Fury DDR4 RGB-modules die we toen al gelijk op de testbank konden leggen. Ook de modellen zonder rgb werden echter van een fris ontwerp voorzien, met een wat meer hoekige aluminium heatspreader, zij het nog altijd voldoende low-profile om niet te conflicteren met zelfs de meest volumineuze cpu-koelers. De nieuwe varianten herken je aan de combinatie ‘FB3’ in de productcode.
In totaal zijn er vele tientallen kits in de HyperX Fury DDR4-lijn, die niet alleen uit modules met en zonder rgb bestaat, maar ook uiteenloopt in klokfrequentie van 2400 tot 3466 MHz, in capaciteit per module van 4 tot 16 GB en dan ook nog eens wordt verkocht als losse modules en in kits van twee of vier.
16GB vs. 32GB, 2666 tot 3466 MHz
Van de zes kits die we opgestuurd kregen, gaat het in vier gevallen om dual-channel 16GB-kits. De goedkoopste kit klokt op 2666 MHz met CL16. De door ons geteste versie met rgb kost gemiddeld 91 euro, zonder verlichting koop je deze kit al voor gemiddeld 76 euro. Voor de ddr4-3200 uitvoering betaal je ruim een tientje meer (gem. 88 euro of 105 euro met rgb), de meest luxe ddr4-3466 kit kost gemiddeld 112 euro.
De andere twee kits hebben een capaciteit van 32 GB en een kloksnelheid van 3200 MHz. De ene kit is een regulier dual-channel exemplaar, de ander is een quad-channel kit en bestaat dus uit vier geheugenmodules. Aangezien de mainstream platforms van AMD en Intel, respectievelijk socket AM4 en 1151, slechts over een tweekanaals geheugencontroller beschikken, heeft de quad-channel kit voor de meeste gebruikers geen meerwaarde. De high-end platforms (X299 en TRX40) hebben juist wel een quad-channel controller en profiteren er dus van als je alle vieren de sloten vult.
Profielen en chips: Micron, Nanya én SK Hynix
Uiteraard zijn alle HyperX Fury-modules voorzien van een XMP-profiel, zodat je met één klik alle klokfrequenties en timings correct kunt instellen. Veel gebruikers blijken die handeling echter te vergeten en zodoende continu op ddr4-2133 snelheid te werken. Om dat te voorkomen, heeft HyperX diverse SPD-profielen toegevoegd op snelheden van 2400 en 2666 MHz. Zelfs als het xmp-profiel niet wordt ingeschakeld, zal het geheugen dan op de maximaal officieel door de processor ondersteunde snelheid gaan werken.
Opvallend is de grote verscheidenheid aan chips die we aantreffen in de diverse kits. Kingston heeft geen eigen geheugenfabrieken en koopt dram-chips dus in op de vrije markt. De ddr4-3200 kits gebruiken SK Hynix-geheugen, doorgaans van het type JJR maar in één geval kwamen we ook MFR-die tegen. De ddr4-2666 kit bevatte chips van Nanya en in de ddr4-3466 kit zaten Micron D9WSM-chips. Alle modules zijn single-rank, behalve de 32GB-kit met twee 16GB-modules.
RGB voor iedereen - als je dat wil
In deze test hebben we van twee kits de RGB-versie ontvangen, maar in principe bestaat die van vrijwel elke kit – voeg simpelweg een A toe achter de ‘FB3’ in de productcode. De rgb-verlichting kan zowel via de eigen HyperX Ngenuity-software als via de tools van alle moederbordfabrikanten worden ingesteld. Uniek is dat de verlichting dankzij een onderlinge infraroodverbinding tussen de modules altijd synchroon loopt.
Testmethode
We gebruiken bij Hardware Info een standaard testsysteem voor het benchmarken van geheugen. De belangrijkste componenten zijn een Intel Core i5 9600K-processor (overgeklokt naar 5 GHz all-core en 4,5 GHz cache) en een Asus RoG Maximus XI Apex-moederbord. Dit moederbord is volledig geoptimaliseerd voor het overklokken van geheugen; het heeft slechts twee geheugensloten die zo dicht mogelijk bij de cpu-socket zijn geplaatst. Zo weten we zeker dat het testsysteem geen beperkende factor is voor de geheugenkits die we testen. Het systeem bestaat verder uit een Nvidia GeForce RTX 2080 Ti-videokaart, een Samsung 960 Evo 500GB-ssd en een Seasonic Prime Titanium 650W-voeding.
We voeren twee sets tests uit op alle geheugenmodules, waarbij we elke kit met twee modules in dual-channel configuratie plaatsen. Voor de eerste set benchmarks stellen we de modules in op hun XMP-settings. Deze instellingen kun je op vrijwel elk moederbord met één klik in de BIOS laden en zijn de door de fabrikant geadviseerde instellingen. Zonder deze actie draait elke geheugenkit op de veel lagere spd-snelheid.
Om te beginnen meten we het geheugen door met AIDA64, dat zowel de doorvoersnelheden als de latency van het geheugen rapporteert. Daarnaast draaien we de video-encoding benchmark TechArp op elke kit en testen we twee games: DiRT Rally en GTA V op full hd-resolutie en met zowel medium als ultra settings. Deze spellen hebben we specifiek uitgezocht omdat ze doorgaans goed schalen met sneller geheugen – je zou in deze tests dus duidelijk verschil moeten kunnen zien tussen langzamere en snellere kits.
Compatibiliteit en overklokken
Daarnaast proberen we ook elke kit maximaal te overklokken. We verhogen hiervoor het voltage en zoeken vervolgens de best mogelijke combinatie tussen een hoge kloksnelheid en strakke timings op. Als er geen substantieel overklokpotentieel blijkt te zijn, noteren we enkel de maximaal behaalde snelheid en latencies – is de kit wel goed overklokbaar, dan draaien we ook AIDA64 en Dirt Rally 2.0 nog eens opnieuw.
De oplettende lezer zal wellicht opmerken dat we de compatibiliteitstest met AMD Ryzen dit keer achterwege hebben gelaten. Waar het twee jaar terug nog hit or miss was met een Ryzen-processors, is de geheugencontroller in de nieuwste generatie Ryzen dusdanig verbeterd dat eigenlijk elke verkrijgbare kit probleemloos werkt. De enige beperking is dat je het liefst geen geheugensnelheid hoger dan ddr4-3733 instelt, aangezien de interne infinity fabric-bus van die processors dan op halve snelheid gaat werken.
Benchmarks: AIDA64
De synthetische AIDA64-tests laten uitstekend zien waartoe de verschillende geheugenkits in staat zijn. De lees- en schrijfsnelheden schalen vooral met kloksnelheid, terwijl de latency ook wordt beïnvloed door de timings van het geheugen.
In de leestest scoren alle ddr4-3200 kits door de bank genomen even goed - de ddr4-2666 kit blijft fors achter, de enige kit die op 3466 MHz tikt loopt juist wat uit. Opvallend is dat de dual-channel 32GB-kit komt bovendrijven in de schrijftest: blijkbaar zorgt de hogere dichtheid van deze modules voor betere prestaties op dit vlak. Zowel de dual-channel 32GB-kit als de ddr4-2666 kit moeten bij de latency-test wel wat toegeven.
Benchmarks: Staxrip x264
Dan de ‘realistische’ benchmarks, oftewel de prestaties in echte software. Te beginnen met de video-encoding test in Staxrip x264. De ddr4-3466 kit neemt met een klein verschil de leiding in deze test, terwijl de ddr4-2666 kit uiteraard op de laatste plaats eindigt. De 32GB-kit doet het niet beter dan zijn 16GB-tegenhanger - blijkbaar profiteert deze benchmark niet zo zeer van meer, maar wel van sneller geheugen.
Benchmarks: games
In de games zien we vooral op medium settings verschillen: dan is immers de processor de bottleneck en niet de videokaart. DiRT Rally laat vooral de ddr4-2666 kit slecht scoren; de langzamere kit vormt hier echt een beperking voor waar de processor toe in staat is. In GTA V zien we hetzelfde, maar in iets mindere mate, al is opvallend dat het verschil ook op de grafisch zwaardere instellingen meetbaar blijft. De hoogste score komt nipt van de ddr4-3466 kit.
Overklokresultaten
Door de grote verscheidenheid aan gebruikte chips is het extra interessant om te kijken tot welke overkloks de verschillende kits in staat zijn. De laagste klokfrequenties halen we met de SK Hynix MFR-die en de Nanya-chips, die we op respectievelijk de ddr4-3200 rgb-kit en de goedkoopste ddr4-2666 kit aantroffen. Beide kits komen niet voorbij de 3466 MHz, in het geval van de ddr4-2666 kit met Nanya-chips hadden we zelfs voor die snelheid een hoge spanning van 1,7 volt nodig.
In totaal beschikken drie kits in deze test over het nieuwe JJR-die van SK Hynix, waarmee we vrij aardige resultaten boeken: zowel de dual-channel 16GB- als 32GB-kits krijgen we stabiel op 3900 MHz met 18-24-24-39 timings en 1,65 volt. Vooral de 32GB-kit vaart daar wel bij: we noteren een schrijfsnelheid van ruim 58 GB/s (stock 49 GB/s) en een framerate in DiRT Rally medium van 310 fps, terwijl we op standaardsnelheid op 292 fps bleven steken.
De hoogste overklok behaalden we echter met de ddr4-3466 kit, die is uitgerust met Micron-chips. Met dezelfde timings en spanning komen we tot 4100 MHz. De resultaten van de 32GB-kit met SK Hynix-geheugen blijven beter, maar qua latency wint deze kit het wel: die duikt voor het eerst onder de 50 ns.
Conclusie
Ondanks dat we even goed moesten kijken of HyperX ons niet per ongeluk zes keer dezelfde geheugenmodules had opgestuurd, blijken de kits onder de motorkap flink te verschillen. Kingston koopt geheugenchips in bij andere fabrikanten - het heeft immers geen eigen dram-fabrieken - en dat leidt tot een pluriforme verzameling: we kwamen vier verschillende soorten chips van in totaal drie producenten tegen op deze zes kits.
DDR4-3200 is de nieuwe gouden standaard
Allereerst vormde deze test van zes kits uit dezelfde HyperX Fury-serie een unieke kans om eens te kijken wat je zoal te kiezen hebt als het puur om de specificaties gaat. Ddr4-3200 lijkt wel zo'n beetje de nieuwe gulden middenweg te zijn: langzamer geheugen is vaak nog amper goedkoper en kan best een flinke impact hebben op de prestaties. Tegelijkertijd levert nóg sneller geheugen doorgaans veel minder op, zeker als je in ogenschouw neemt dat de prijs vanaf een bepaald punt fors begint op te lopen.
32 GB RAM lijkt opeens wel heel aantrekkelijk
Ook zien we dat de populariteit van 32GB-kits snel toeneemt, waar de historisch lage geheugenprijzen van dit moment uiteraard aan bijdragen. Dual-channel kits bestaande uit 16GB-modules zijn goedkoper en beter overklokbaar dan quad-channel kits die met 8GB-modules zijn opgebouwd. Dat maakt dat kits van vier modules alleen zinnig zijn voor high-end platforms als AMD TRX40 en Intel X299, die met hun vierkanaals geheugencontroller daadwerkelijk kunnen profiteren van de extra bandbreedte.
Realistisch gezien zal HyperX nooit een echte prijsvechter worden, zoals bijvoorbeeld Crucial dat als onderdeel van geheugengigant Micron wel kan doen. Met de vernieuwde HyperX Fury-lijn eist Kingston echter wel degelijk zijn plek in de markt op. Met de Fury RGB-modules is HyperX bijvoorbeeld één van de voordeligste leveranciers van rgb-geheugen, terwijl de aansturing daarvan met eigen software en compatibiliteit met die van alle moederbordfabrikanten goed geregeld is - bij andere goedkope rgb-kits wil het daar nog wel eens aan schorten. En de ongebruikelijke extra spd-profielen op hogere snelheden zijn een slimme manier om iedereen die vergeet het xmp-profiel in te schakelen, in elk geval te behoeden voor het laten werken van zijn geheugen op 2133 MHz.
Onder de streep bevestigen we de twee awards die we het nieuwe HyperX Fury-geheugen al eerder gaven. De HyperX Fury RGB 16GB DDR4-3200 CL16 kit is een voordelige keuze voor wie mooie rgb-modules in zijn systeem wil en ontvangt daarom een Great Value award. Wil je voor de toekomst alvast gebakken zitten, optimaal profiteren van de huidige lage geheugenprijzen en ook nog eens heel aardig kunnen overklokken, dan is de HyperX Fury Black 32GB DDR4-3200 CL16 kit een uitstekende keuze en zodoende ontvanger van een Excellent Choice award.
