Begin juni kondigde Apple tijdens zijn Worldwide Developers Conference macOS Catalina aan, versie 10.15 van het besturingssysteem voor de Mac. Catalina volgt Mojave van vorig jaar op en Apple houdt strak vast aan zijn jaarlijkse releaseschema. Dat betekent dat de publieke preview inmiddels beschikbaar is en Apple het besturingssysteem in de herfst officieel vrijgeeft. Dat gebeurt in september, afgaande op Mojave en voorgangers High Sierra, Sierra en El Capitan.
De naam van de software verwijst dit keer naar Santa Catalina, een klein eiland in Californië, ter hoogte van Los Angeles. Zoals inmiddels traditie is, is de standaardwallpaper voor het besturingssysteem een afbeelding met betrekking tot de naam, oftewel een Californische regio, en in dit geval zien gebruikers dus standaard de kust van het eiland op de desktop.
Bij Mojave was de opvallendste vernieuwing de komst van de donkere modus, die Apple in de breedte van zijn besturingssysteem doorvoerde, dus ook bij zijn eigen geïntegreerde apps. Daarnaast markeerde Mojave de start van Project Marzipan. Dit is Apples project om iOS-apps naar de Mac te brengen. Bij Mojave bracht het bedrijf zelf vier iOS-apps naar macOS: Woning, Nieuws, Aandelen en Dictafoon.
Voor Marzipan moeten de iOS-apps zo worden aangepast dat ze scroll- en menubalken krijgen, evenals ondersteuning voor weergave op volledig scherm, notificaties en klikken met de rechtermuisknop. Wat interface betreft moeten de touch-eigenschappen van apps op basis van het UIKit-framework van iOS worden aangepast voor scrollen en klikken op basis van het AppKit-frame van macOS.
Wie macOS 10.14 Mojave inmiddels op zijn Mac heeft draaien, zal geen problemen ondervinden bij het updaten naar 10.15 Catalina. De specificatie-eisen zijn namelijk identiek. Volgens Apple draait het besturingssysteem op:
MacBook 2015 en later
MacBook Air 2012 en later
MacBook Pro 2012 en later
Mac mini 2012 en later
iMac 2012 en later
iMac Pro 2017 en later (alle modellen)
Mac Pro 2013 en later
Project Catalyst
Bij de WWDC 2019 maakte Apple bekend dat Project Marzipan voortaan door het leven gaat als Project Catalyst. Het grootste verschil is wel dat Apple bij de WWDC benadrukt dat hiermee iPad-apps naar de Mac komen en dat het niet de bedoeling is dat ontwikkelaars pure iPhone-apps voor macOS converteren. Apps voor de tablet zijn al ontwikkeld voor een groot scherm en nu Apple iPadOS losweekt van iOS, wil het de ontwikkeling van die apps verder stimuleren. De iPhone heeft veel meer gebruikers dan de tablet, maar er zijn in de afgelopen tien jaar wel meer iPads dan Macs verkocht, waarmee het voor ontwikkelaars een interessant apparaat is om apps voor uit te brengen. Gecombineerd is de aantrekkingskracht nog een stuk groter, hoopt Apple.
Dat omzetten moet eenvoudig zijn. Ontwikkelaars kunnen bij het ontwikkelingsprogramma Xcode simpelweg een vinkje zetten dat ze een Mac-versie van hun app willen genereren. Vervolgens kunnen ze het een en ander aanpassen voor een goede werking op de computer, maar Xcode draagt grotendeels automatisch zorg voor de conversie, claimt Apple.
Zo kunnen iPad-apps ondersteuning krijgen voor de mediabediening van macOS en voor de functie Split View, waarbij twee apps op de Mac naast elkaar draaien. Ook kunnen apps gebruikmaken van de semitransparante weergave voor menu-onderdelen die macOS biedt.
Volgens Apple verschijnen onder andere de iPad-apps Asphalt 9: Legends van Gameloft, Twitter, Jira van Atlassian, DC Universe en Fender Play voor het bespelen van snaarinstrumenten als desktopapplicatie in de Mac App Store. Die stonden daar op het moment van schrijven nog niet, maar op basis van door Apple zelf omgezette iOS-apps is te zien dat het simpelweg zal gaan om de mobiele apps met desktopvensterfuncties, zoals scroll- en menubalken.
Het gevaar voor Apple, en wellicht de vrees van powerusers, is dat ontwikkelaars voor gemak zullen kiezen en geen uitgebreide programma's specifiek voor macOS meer ontwikkelen, maar het simpelweg bij de iOS-versie zullen houden. Waarschijnlijk hoopt het bedrijf dat er juist een sterkere scheiding komt tussen apps voor de iPhone en uitgebreidere voor de iPad en de Mac. De iPad is in de afgelopen jaren een stuk krachtiger geworden en wat dat betreft zijn ook de geruchten over de komst van Mac-systemen met ARM-socs interessant. Dat zou de iPad en de Mac dichter bij elkaar brengen.
Sidecar: iPad als tweede scherm
De Mac en de iPad komen al dichter bij elkaar met de komst van Sidecar in macOS Catalina. Dat is de functie waarmee een iPad als tweede scherm voor de Mac is in te zetten. De functie werkt niet zomaar. Ten eerste moet de iPad iPadOS 13 draaien; die software is nu nog in bèta. De Mac moet natuurlijk macOS Catalina hebben, maar dan nog werkt het niet met elke Mac. Apple heeft niet bekendgemaakt met welke computers het functioneert, maar ontwikkelaar Steve Troughton-Smith stelde op basis van code de volgende lijst op:
iMac 27″ (eind 2015 of later)
MacBook Pro (2016 of later)
MacBook (begin 2016 of later)
MacBook Air (2018)
Mac mini (2018)
Mac Pro (2019)
De volgende iPads kunnen iPadOS draaien en ondersteunen daarmee Sidecar:
iPad Pro 12.9 (2018)
iPad Pro 12.9 (2017)
iPad Pro 12.9 (2015)
iPad Pro 11
iPad Pro 10.5
iPad Pro 9.7
iPad 9.7 (2018)
iPad 9.7 (2017)
iPad Air
iPad Air 2
iPad mini 2019
iPad mini 4
Daarnaast moeten beide apparaten op hetzelfde wifinetwerk zitten, bluetooth ingeschakeld hebben en op maximaal zo'n tien meter afstand van elkaar zitten om elkaar te detecteren. Ook is vereist dat de gebruiker op beide apparaten op iCloud is ingelogd en dat two-factorauthenticatie voor het account is ingeschakeld. Bij de eerste keer verbinding maken door de Mac met de iPad moet vervolgens één keer de pincode voor de tablet op de computer worden ingevoerd. Vervolgens is bij elke applicatie een vensteroptie 'Verplaats naar iPad' te gebruiken om het programma in volledigschermweergave op de tablet te tonen. Daarnaast zijn vensters en applicaties zijwaarts naar de iPad te slepen.
De iPad dient dus als tweede scherm. De Mac-weergave is op de tablet niet met vingers via het touchscreen te bedienen. Wel werken een op de iPad aangesloten toetsenbord en de Apple Pencil, waarover hieronder meer.
De bediening verloopt dus hoofdzakelijk via de Mac en de muiswijzer loopt naar rechts door naar de iPad. De tablet is meer dan alleen een ontvangend, 'dom' scherm. Op de iPad zijn aan de zijkant en onderaan menubalken aanwezig. De zijbalk of navigatiekolom bevat opties om de Dock en de bovenste menubalk van macOS op te roepen. Ook staan de virtuele toetsen voor command, control, shift en fn aan de zijkant, evenals als toetsen voor back, een virtueel toetsenbord en het verbreken van de verbinding met de Mac.
Als er verbinding is met een MacBook Pro met touchbar, toont de iPad onderaan een menubalk met touchbarweergave. Die weergave past zich dus aan aan de applicatie die op de Mac is geopend. Net als de menubalk aan de zijkant is de touchbar op de iPad wel met vingers te bedienen.
Wie een Apple Pencil en iPad met ondersteuning voor deze stylus heeft, kan daarmee de hele Mac-weergave op de iPad bedienen. Items aanklikken, vensters verslepen en tekenen met Mac-applicaties werkte bij ons zonder noemenswaardige lag of haperingen. In de toekomst moeten grafische applicaties speciale ondersteuning voor Sidecar krijgen, zodat de iPad als tekentablet is in te zetten met weergave van het resultaat op de Mac. Dit wordt mogelijk bij onder andere Adobe After Effects, Illustrator en Premiere Pro, Affinity Designer en Photo, Cinema 4D, CorelDRAW en Final Cut Pro & Motion.
Door vanuit de Mac-weergave van onderen omhoog te swipen is de balk met favoriete apps op de iPad op te roepen en door omlaag te vegen is het thuisscherm omlaag te trekken om terug te keren naar de iPad-weergave. Dit kan natuurlijk ook met de thuisknop. Een klik op het Sidecar-icoontje maakt dat je terugkeert naar de Mac-weergave.
Op de Mac is er bij de systeemvoorkeuren een eenvoudig Sidecar-menu met opties om de navigatiekolom links of rechts op de iPad te tonen, de touchbar boven of onder te zetten en dubbel tikken met de Pencil in of uit te schakelen. Bij het wijzigen van instellingen hadden wij regelmatig dat de verbinding met de tablet werd verbroken. Verdere instellingen zijn er bij het menu-onderdeel AirPlay-beeldscherm. Hier is synchrone weergave in te schakelen om het beeld van de Mac te spiegelen. Zo kunnen gebruikers bijvoorbeeld op de iPad meekijken naar handelingen die op de Mac worden verricht. Ook is hier de volgorde van de schermen te bepalen. De muiswijzer kan zo naar links, rechts, boven of onder doorlopen, afhankelijk van waar de gebruiker de tablet heeft gepositioneerd.
Sidecar is een elegante functie die veel bezitters van zowel een Mac als een iPad zullen waarderen. Het is prettig je iPad naast een MacBook te zetten en daar tijdens het gebruik bijvoorbeeld browservensters, muziekweergave of notities naar opzij te zetten. Je kunt de bediening zo via alleen de Mac laten verlopen in plaats van twee verschillende apparaten te moeten bedienen, waardoor je meer focus houdt op wat je aan het doen bent. De werking is na het opzetten vlot en zonder lag, ook bij bijvoorbeeld het snel heen en weer schuiven van vensters.
Van iTunes naar Muziek, TV en Podcasts
Apple introduceerde in 2001 versie 1.0 van iTunes voor het afspelen van muziek. De app was gebaseerd op de mp3-speler Sound Jam MP, die Apple het jaar daarvoor had overgenomen van de makers. De software groeide uit tot een omvangrijk programma met functionaliteit voor video, synchronisatie van data met bijvoorbeeld iPods, en de mogelijkheid om media te streamen en kopen. De software was niet bij iedereen geliefd en critici zullen niet rouwig zijn dat Apple heeft besloten het programma bij macOS 10.15 op te splitsen in Muziek, TV en Podcasts.
Een van de gevolgen van het verdwijnen van iTunes als programma is dat het beheer van iOS-apparaten voor bijvoorbeeld software-updates, herstel, synchronisatie en back-ups nu via de Finder plaatsvindt. Zodra je een iOS-apparaat op de Mac aansluit, wordt het zichtbaar in de Finder en zie je de status en beheermogelijkheden. De Finder toont verschillende pagina's voor het synchroniseren van muziek, films, podcasts, audioboeken, boeken, foto's en bestanden.
Wie muziek wil luisteren, ziet het vertrouwde muzieknootlogo van iTunes, maar een klik opent nu de Muziek-app. Muziek biedt een overzichtelijke interface voor het afspelen en beheer van tracks. Bij de eerste keer openen stelt Apple je gerust dat je bestaande muziekcollectie en al je muziekaankopen uit de iTunes Store zijn behouden en beschikbaar zijn via dit programma. Ook zien we in Muziek dat de naam iTunes nog niet volledig verdwenen is; de iTunes Store is er nog. Deze zit in het linkermenu onder de bibliotheek, terwijl bovenaan Apple Music prijkt, de streamingdienst van het bedrijf. Hier is te zien waar het bedrijf de nadruk op legt; iTunes heeft zijn tijd gehad en het draait tegenwoordig om Apple Music.
Muziek bevat vrijwel alle functionaliteit voor muziek die in iTunes zat, zoals de minispeler, visuele effecten en een equalizer. Ook zijn bestanden te converteren, zijn afspeellijsten op schijf te branden en is Genius aanwezig.
De TV-app is in Nederland en België een veel eenvoudiger programma dan Muziek en bevat een interface met alleen een overzicht van films gerangschikt naar bijvoorbeeld kijktips, nieuwe films, trending items en de bibliotheek. De software bevat nog wel de mogelijkheid om bijvoorbeeld afspeellijsten, waaronder slimme, aan te maken, maar de mogelijkheden zijn vooralsnog beperkt totdat Apple zijn tv-dienst hier gaat uitbreiden.
De nieuwe app Podcasts is wat weergave betreft vergelijkbaar met Muziek en biedt linksbovenaan in de navigatie toegang tot de Apple Podcasts-dienst, met de optie nieuwe podcasts te ontdekken en hitlijsten te zien. Daaronder staan de Bibliotheek, en de mogelijkheden om losse en binnengehaalde afleveringen van podcasts waarop je als gebruiker bent geabonneerd, te beluisteren. De app is eenvoudig en biedt dezelfde functionaliteit als de iPad-app. Hij is dan ook met Project Catalyst omgezet.
Apple heeft het kunnen beluisteren van audioboeken geïntegreerd in de Boeken-applicatie en ook pdf's kunnen nu via dit programma worden geopend. Naast de Bibliotheek en de Book Store van Apple is via de Boeken-app dan ook de Audiobook Store te bezoeken.
Apple heeft er goed aan gedaan om de functionaliteit van iTunes op te splitsen in losse apps. Het aloude iTunes was toch wat log en onoverzichtelijk. Nu de verschillende onderdelen een eigen applicatie hebben, kan het bedrijf gemakkelijker functionaliteit toevoegen, vooral ook vanwege de link met de mobiele apps, waarvan de ontwikkeling bij Apple voorrang krijgt omdat deze meer gebruikers hebben.
Schermtijd
Op iOS-apparaten kun je vanaf versie 12 van dat besturingssysteem Schermtijd gebruiken en met Catalina komt die functionaliteit ook naar de Mac. Hiermee kun je inzicht krijgen in de tijd die je aan programma's besteedt en limieten stellen om dat gebruik in de hand te houden. Je kunt dat niet alleen voor afzonderlijke apps doen, maar met 'Apparaatvrije tijd' ook voor het hele apparaat. Daarnaast kan het voor categorieën van programma's en diensten, zoals 'games', 'social networking' en 'entertainment'. Er is een dagelijkse limiet voor gebruik in te stellen en gebruikers kunnen handmatig andere periodes invoeren. Uiteraard is het mogelijk om bepaalde applicaties uit te sluiten van de limieten, met 'Altijd toegestaan'. Als de limiet bereikt is, kun je bovendien na het invoeren van een code nog even snoozen en een minuutje of kwartier doorgaan. Wie echt niet wil stoppen, kan bovendien aangeven dat de limiet de hele dag moet worden genegeerd.
Verder kun je hier blokkades voor bepaalde inhoud in gang zetten en koppelen aan een leeftijd. Voor accounts van kinderen zijn communicatielimieten in te stellen, zodat ze FaceTime, Messages en Airdrop met niemand of alleen met bekenden mogen gebruiken tijdens de Down Time-periode van beperkt schermgebruik.
Schermtijd lijkt bij laptop of desktop minder urgent dan bij smartphones en tablets, die sneller 'ongericht' worden gebruikt. Toch is het een handige functie die past bij het streven van de techindustrie om schermverslaving tegen te gaan. Waterdicht is de functie niet; je kunt eenvoudig programma's waarop een schermtijdrestrictie rust, verwijderen en opnieuw installeren, maar voor wie verstandig genoeg is om te concluderen dat hij of zij de schermtijd moet verminderen, zal de drempel hoog genoeg zijn.
Safari
Safari krijgt bij deze release niet zoveel vernieuwingen, maar het startscherm is wel iets gewijzigd. Hierop staan nu, onder de favorieten en veelbezochte sites, suggesties door Siri op basis van bookmarks, links in Messages en iCloud Tabs die gesynchroniseerd zijn met iOS-apparaten.
Herinneringen
Apple heeft het programma Herinneringen wat uitgebreid. Dit is een eenvoudig programma voor takenlijstjes met items die je kunt delen en waarvoor je notificaties kunt opstellen. Met de vernieuwde applicatie kun je de lijstjes icoontjes met kleurtjes geven voor een beter overzicht, al konden wij op het moment van schrijven nog geen icoontjes selecteren, misschien doordat het een bèta betreft. De software rangschikt nu de herinneringen van de dag en geplande items, en er is een knop om alle herinneringen te tonen. Bovendien is er de optie om Siri suggesties te laten geven voor herinneringen op basis van Messages-conversaties. Wereldschokkend zijn de verbeteringen niet, maar wie het programma gebruikt, zal er blij mee zijn.
Notities
De app Notities laat je snel aantekeningen maken, al dan niet aangevuld met tabellen, lijstjes, afbeeldingen en documenten. Nieuw is de galerijweergave met een grafisch overzicht van notities met thumbnails. Bij alleen tekst wordt die tekst in de thumbnail weergegeven. Nieuw zijn verder een checklist en een uitbreiding van de zoekfunctie; die kan nu ook in toegevoegde documenten zoeken.
Foto's
Foto's toont voortaan standaard je collectie op basis van dagen, met de mogelijkheid dit direct bovenaan in de interface op maand- of jaarweergave te zetten. Bovendien rangschikt de app de foto's nu in die weergaven met grote, middelgrote en kleine foto's, wat een prettig uitziend overzicht biedt. Fijn is dat de applicatie dubbelingen filtert.
Beveiliging
Bezitters van een Mac met T2-beveiligingschip kunnen een Activation Lock inschakelen door hun Apple ID in te voeren. De bedoeling van dit activeringsslot is dat na activatie alleen de rechtmatige gebruiker het systeem kan wissen. Dit moet voorkomen dat een dief het systeem simpelweg kan wissen om de Find my Mac-functie te omzeilen. Verder heeft Apple de restricties voor apps wat aangescherpt, zodat ze alleen nog na toestemming bij bestanden in de mappen voor de desktop, de iCloud Drive en externe schijfvolumes kunnen. Ook krijgt de gebruiker een melding als een app toetsaanslagen of schermweergave probeert te registreren.
Zoek mijn
Een van de interessantere toevoegingen is de 'Zoek mijn'-app. De Mac heeft al de Zoek mijn Mac-functie, maar de Zoek mijn-app toont je de locatie van al je Apple-apparaten op een plattegrond, evenals die van vrienden die bereid zijn hun locatie te delen. De opvallendste eigenschap is dat ook vermiste iPhones, iPads en Macs die offline zijn, gelokaliseerd kunnen worden. Apple maakt gebruik van bluetooth om beacons van ze te maken, en alle Apple-apparaten in de buurt van de te zoeken apparaten ontvangen dit signaal en sturen het door. Dit gebeurt volgens Apple anoniem en versleuteld. Om de locatie te kunnen ontvangen, is wel een tweede Apple-apparaat nodig. Dat apparaat kan de versleuteling ongedaan maken, zodat de gebruiker zijn vermiste systeem kan lokaliseren. Met Zoek mijn kun je een geluid op het vermiste apparaat laten afspelen, een route ernaartoe bepalen, het als verloren aanmerken en op afstand wissen. Het is een prima toevoeging aan een beveiligingsplatform dat Apple goed op orde heeft.
Stembediening
Nieuw is verder onder andere de mogelijkheid om de Mac met stembediening aan te sturen. Dit is geen Siri-functie, maar toegankelijkheidsfunctionaliteit voor mensen met een beperking, te vinden bij Dicteren onder Toegankelijkheid. Er is een lange lijst van commando's, aan te vullen met eigen commando's op basis van een eenvoudige 'Als ik zeg...', 'Bij gebruik van...' dan 'Doe...'-procedure. De stembediening herkende de commando's goed en voerde deze uit, maar waren op het moment van schrijven nog Engelstalig.
Voorlopige conclusie
Apple is macOS duidelijk niet vergeten en versie 10.15 bevat weer een nette lijst verbeteringen en aanvullingen. Wel is duidelijk dat veel wijzigingen de veranderingen bij iOS volgen of in het verlengde daarvan liggen. Of powerusers nou zo blij worden van Catalina, is daarom de vraag. Aan de ander kant raken ze ook weinig kwijt, op het dashboard met widgets na. Juist omdat macOS al jaren niet meer de prioriteit bij Apple heeft die het ooit had - die rol is logischerwijs ingenomen door iOS - is het mooi om te zien dat Catalina Sidecar bevat, waarmee de iPad ook nog eens volgeling van de Mac is.
