Het is alweer van december 2016 geleden dat AMD zijn eerste Ryzen-processors aankondigde, en toen duurde het nog tot begin 2018 voordat de mobiele versies van die cpu in laptops verschenen. Onze ervaringen met de mobiele Ryzen-processors zijn wisselend en dat komt vooral door de manier waarop fabrikanten hun Ryzen-laptops configureren. Zolang fabrikanten dualchannelgeheugen en goede koeling toepassen, zijn de Ryzen-cpu's vlot, maar doen ze dat niet, dan vallen de prestaties tegen. Daarnaast komen de laptops met Ryzen-hardware over het algemeen niet zo goed uit onze accutests als laptops met Intel-processor, bleek onder andere uit een vergelijking van hetzelfde laptopmodel met verschillende hardwareconfiguraties.
Tijdens de IFA spraken we met Scott Stankard, senior product manager bij AMD, en hij gaf aan dat de chipontwikkelaar continu met laptopfabrikanten samenwerkt om de AMD-cpu's efficiënter te maken, bijvoorbeeld door optimalisaties door te voeren en die via bios-updates te verspreiden. Daarnaast heeft AMD al enige tijd geleden zijn tweede generatie Ryzen-processors voor laptops, met Zen+-cores uitgebracht. Tijd om te kijken hoe de nieuwe laptop-Zens zich verhouden tot hun voorgangers en natuurlijk de concurrentie van Intel.
De HP Envy x360 die we hebben getest, beschikt over een Ryzen 7 3700U-processor. De processor is nieuw, maar de buitenkant van de Envy is vertrouwd. We hebben in de afgelopen tijd regelmatig convertibles van HP getest uit de Envy- en Spectre-serie en deze AMD-variant is daar duidelijk onderdeel van. Dat zie je bijvoorbeeld aan de perforaties boven het toetsenbord in de vorm van driehoekjes en de scharnieren die het scherm om de behuizing heen laten klappen, met daarop de naam van de laptop.
De behuizing van de Envy is volledig van donkergrijs metaal gemaakt en voelt lekker stevig aan. Dat mag ook wel bij een convertible, want je moet het scherm kunnen omklappen en de laptop in verschillende posities kunnen neerzetten. De scharnieren bieden daartoe genoeg weerstand, maar we missen eigenlijk een wat betere bescherming van de behuizing als je de laptop in bijvoorbeeld de presentatiemodus zet. Daarbij leunt het geheel op het toetsenbord, dat aan die kant van de behuizing door vier heel dunne, rubberen voetjes wordt beschermd. Ook in de tentmodus steunt de laptop gewoon op het metaal van de behuizing. Op een glad bureau is dat geen probleem, maar op een grovere ondergrond kan dat tot beschadigingen leiden.
Aan de zijkant van de behuizing zijn alle aansluitingen en de aan-uitknop geplaatst. Dat laatste is gedaan zodat je de Envy ook in omgeklapte toestand nog aan of uit kunt zetten. Die knop zit aan de linkerkant naast een minijack- en een gewone usb-a-aansluiting. Rechts zit nog een usb-a-aansluiting, maar ook usb-c. Die usb-c-aansluiting is ook geschikt om de laptop mee op te laden, hoewel HP standaard geen usb-c-lader meelevert. Daarnaast kun je er met behulp van een dock een extern scherm op aansluiten en dat is meteen de enige manier om een beeldscherm aan te koppelen, want hdmi of displayport ontbreekt op de Envy-behuizing. Tot slot zit er aan de rechterkant een schuifje om de webcam uit te schakelen. Als je het schuifje omzet, verdwijnt de webcam netjes uit het lijstje aangesloten apparaten in apparaatbeheer en is die dus niet meer bruikbaar.
Toetsenbord en touchpad
Het toetsenbord van de Envy 13 loopt vrijwel van rand tot rand en maakt dus gebruik van de maximale breedte van de laptop. De toetsen hebben een vlak oppervlak en de hoeveelheid travel valt niet tegen voor een ultrabookachtige laptop als de Envy. Het toetsenbord is voorzien van achtergrondverlichting die in drie stappen te dimmen is, zodat je ook in het donker de juiste knoppen kunt vinden.
De Precision Touchpad werkt zoals je mag verwachten en heeft een glazen oppervlak, waardoor hij prettig werkt. De muistoets die onder de touchpad verborgen is, voelt wel wat goedkoop aan, omdat je de touchpad in de hoeken een stuk dieper kunt indrukken dan in het midden.
In deze review kijken we naar de duurste uitvoering, voorzien van AMD's snelste 15W-processor: de Ryzen 7 3700U. Ten opzichte van de goedkopere ar0250nd heeft de ar0350nd meer geheugen en een privacyscreen. Die laatste functie zorgt ervoor dat het scherm onafleesbaar wordt als je er niet recht voor zit en op die manier kun je pottenkijkers buiten de deur houden. Daarover meer op de volgende pagina van deze review.
Onder de motorkap heeft de Envy de snelste vijftienwatter van AMD liggen en die cpu wordt gecombineerd met 16GB ddr4-geheugen. Dat geheugen is op het moederbord, tussen cpu en accu in gesoldeerd en is daardoor niet uit te breiden. De draadloze netwerkkaart en de ssd, beide links van de cpu, zijn eventueel wel te vervangen.
Benchmarks
Ten opzichte van zijn voorganger, de Ryzen 7 2700U, is er aan de 3700U niet gek veel veranderd. De 3700U maakt gebruik van AMD's 'Zen+'-cores, die op 12nm zijn gebakken. Het is dus nog geen 7nm-'Zen2'-processor, die op de desktop intussen wel te koop is. Die processors laten nog op zich wachten. Het verschil beperkt zich dan ook tot een 100MHz hogere basiskloksnelheid en een 200MHz hogere turbosnelheid. De Vega 10-gpu tikt op maximaal 1400MHz en dat was bij de 2700U nog 1300MHz. De Zen+-processors zouden ook iets efficiënter zijn geworden, iets wat we verderop in deze review checken met behulp van onze accutests.
Wat snelheid in Cinebench betreft, hebben we weinig te klagen. De quadcore Ryzen 7-processor komt wat score betreft tussen de quadcore i7-processors terecht. Kijken we naar de singlecoresnelheid, dan blijven de Ryzen-processors enigszins achter in Cinebench.
In 3DMark zien we de sterke kant van de Ryzen-processor duidelijk terug: de gpu. In de Graphics-deeltest is de Vega 10-gpu even snel als de MX150 en MX250-gpu's uit twee Asus Zenbooks. Daarbij moeten we wel vermelden dat het om de 10W- en niet de 25W-versie van de beide Nvidia-gpu's gaat. Desondanks zijn de prestaties indrukwekkend voor een ingebouwde gpu. De bekende uhd620-gpu's zijn, ter vergelijking, een stuk langzamer. Uit de 3DMark-score blijkt ook het belang van snel dualchannelgeheugen bij AMD-configuraties. De Lenovo 720S met Ryzen 2700U-processor had bijvoorbeeld singlechannelgeheugen op slechts 2133MT/s en dat verklaart waarom de Vega 10-gpu in die laptop zelfs slechter presteert dan dezelfde gpu in de HP.
Geekbench is een benchmark die over het algemeen beter draait op Intel-processors dan op AMD-cpu's, maar het interessante aan deze benchmark is het onderlinge verschil tussen de AMD-processors, specifiek tussen de Asus FX505 en de HP x360. De Asus heeft op papier de snellere processor, met een tdp van 35 watt en dezelfde maximale kloksnelheid, maar de HP beschikt over dualchannelgeheugen en dat maakt in dit geval het verschil, want in alle Geekbench-tests is de HP sneller.
Hoe zit het dan met de snelheid in de praktijk? We draaiden Photoshop en Lightroom, en in die software is de 3700U de vlotste mobiele AMD-processor die we tot nu toe hebben getest. Intel is echter sneller en dat geldt zelfs voor de laptops met i5-cpu's. De HP doet het echter niet slecht en het lijkt er ook op dat HP het onderste uit de kan weet te halen bij de 3700U. In een aantal benchmarks kan de AMD-processor goed meekomen en de gpu is duidelijk krachtiger dan de standaard Intel-gpu. Wat cpu-prestaties betreft is een Intel-i7 vlotter dan een AMD Ryzen 7.
Tot slot kijken we naar de mate waarin de cpu throttelt, en dat blijkt fors te zijn. We draaien gedurende een half uur herhaaldelijk een korte render in Blender en houden de tijd bij die dat duurt. De eerste run is altijd de snelste, omdat de cpu dan nog op maximale turbosnelheid kan draaien. De runs daarna duren langer doordat de laptop opwarmt en de turbosnelheid omlaaggaat. De laagste tijd geeft dus een idee van de snelheid van de laptop als hij koud is, terwijl het verschil tussen de kortste en de langste tijd de mate van throttling goed laat zien. Bij de HP is dat verschil behoorlijk groot, wat betekent dat de snelheid bij langdurige belasting relatief gezien meer afneemt dan bij veel concurrenten.
Van de ssd hadden we meer verwacht, want de SN520 met een capaciteit van 256GB haalde in PCMark hogere scores in de Asus FX505. We hebben de test twee keer gedraaid met overeenkomstige scores als resultaat, dus de SN520 blijkt in de Envy niet al te vlot te presteren. Tijdens het testen ervoeren we de ssd overigens niet als langzaam.
Scherm en accuduur
De ar0350nd-uitvoering van de Envy x360 die we in deze review bespreken, is voorzien van een 'privacyscherm', dat door HP een tijdlang alleen op zijn professionele Elitebook-laptops werd toegepast, maar nu ook zijn weg naar de Envy-laptops heeft gevonden. Het privacyscherm is met een druk op de knop in te schakelen en zorgt ervoor dat de inkijkhoeken van het scherm veel slechter worden, vergelijkbaar met een ouderwets tn-paneel. Pottenkijkers kunnen daardoor niet meegluren, maar zelfs als je recht voor het scherm zit, komt er een lichtgrijze 'waas' over het scherm te liggen. Ook als je de privacyscreenfunctie niet inschakelt, zijn de kijkhoeken minder goed dan we van ips-panelen gewend zijn. Ben je vaak met gevoelige informatie bezig, bijvoorbeeld in het openbaar vervoer, dan kan het privacyscreen een uitkomst zijn. Als dat echter niet zo is, zouden we het privacyscreen niet aanraden, vanwege de matige kijkhoeken.
Uiteraard hebben we de colorimeter ter hand genomen om met de CalMAN-kalibratiesoftware te meten hoe goed het scherm is wat helderheid en kleurproductie betreft. De maximale helderheid is bijzonder hoog, de hoogste waarde die we op een laptop gemeten hebben. Die hoge helderheid zie je echter alleen als je kaarsrecht op het scherm kijkt, want bij een iets schuine kijkhoek neemt deze al rap af, als gevolg van het privacyscreen, dat de kijkhoeken ook in uitgeschakelde toestand enigszins beperkt. Het is niet zo slecht als bij een tn-paneel, maar wel opvallend.
Wat kalibratie betreft zit het wel snor bij de Envy, gemiddeld gezien komen we zowel bij de grijswaardenmeting als bij de meting van de primaire en secundaire kleuren uit op een ΔE-waarde van minder dan 3, wat prima is. Met het scherm is dus weinig mis, op dat privacyscreen na. Vind je de extra privacy belangrijk, dan is het de overweging waard, maar anders zouden we een goedkopere versie van de Envy x360 zonder die functie bestellen.
Accuduur
Het zwakke punt van laptops met AMD-processor is de accuduur. De AMD-laptops die we tot nu toe hebben getest, hadden geen indrukwekkende accuduur. Volgens AMD is de Ryzen-processor in de HP zuiniger, dankzij de Zen+-cores en het verbeterde 12nm-procedé. We hebben geen Envy x360 met oude AMD-cpu getest, dus een een-op-eenvergelijking is moeilijk te maken, maar we vergelijken de Envy met andere AMD-laptops en natuurlijk Intel-varianten.
De accuduur tijdens browsen komt uit op zeven en een half uur. Dat is de langste accuduur die we tot nu toe op een laptop met AMD-processor gehaald hebben, en is op zich niet slecht. De Huawei Matebook 13 en de Lenovo Yoga C930 halen eenzelfde accuduur, maar daarbij moet wel worden vermeld dat de Huawei dat met een veel kleinere accu doet en de Yoga een 4k-scherm heeft, dat veel energie kost. Voor een 'gewone' full-hd-laptop zijn de Asus Zenbooks een betere vergelijking en die accuduur haalt de HP niet. Het afspelen van video leidt op de meeste Intel-laptops tot een langere accuduur, maar bij de HP met AMD is dat niet het geval en halen we net iets meer dan zeven uur. We hebben de browsetest nog een tweede keer uitgevoerd met het privacyscreen ingeschakeld, om te zien of dat extra energie kostte, maar dat bleek niet het geval te zijn. Opvallend is dat de Envy onder belasting, gesimuleerd met PCMark 8, wel een relatief lange accuduur haalt.
Conclusie
De Ryzen 7 3700U-processor is de eerste zuinige AMD-processor met Zen+-cores die we hebben getest. De snelheid van die processor wordt grotendeels bepaald door de koeling en de aanwezigheid van snel dualchannelgeheugen. HP heeft de laptop inderdaad voorzien van vlot geheugen en van de juiste koeling om in onze benchmarks prima scores neer te zetten. In veel benchmarks kan de Ryzen 7 de Intel Core i7-laptops bijbenen en ten opzichte van eerder geteste AMD-laptops zien we inderdaad dat deze tweede generatie mobiele Ryzen-processors sneller is geworden. Maar, sneller dan de snelste Intel-processors is AMD niet, tenminste als het om cpu-prestaties gaat.
De gpu is de troef van AMD, want de Vega 10 is een stuk vlotter dan de bekende uhd620-gpu, die in de meeste Intel-laptops is terug te vinden. Gebruik je software die gebruikmaakt van gpu-versnelling, of speel je af en toe een niet te zwaar spelletje, dan is AMD een interessantere keus dan Intel.
Als het om accuduur gaat, meten we bij de Envy de langste accuduur die we tot nu toe met een AMD-laptop hebben gehaald. Er is dus verbetering zichtbaar, maar veel gelijkgeprijsde Intel-laptops doen het toch een stuk beter. De Envy-accuduur is op zich niet slecht, met zeven en een half uur tijdens browsen, maar voor een euro of elfhonderd zijn er Intel-laptops die over de acht uur heen gaan. HP verkoopt voor datzelfde geld zelfs een Spectre x360 die bijna twaalf uur haalt.
Een belangrijke onderscheidende factor op de door ons geteste uitvoering van de x360 is het privacyscreen, die het scherm onleesbaar maakt voor pottenkijkers. Heb je die functie niet nodig, dan zouden we echter voor een goedkopere Envy x360 zonder privacyscreen-functionaliteit kiezen, want daarvoor krijg je betere kijkhoeken terug en op een convertible als de Envy is dat geen overbodige luxe.
Voor een convertible geeft de Envy ook de indruk stevig genoeg te zijn. De behuizing en de scharnieren voelen degelijk aan en het is jammer dat de metalen behuizing gemakkelijk kan krassen. We zien dit vaker bij convertibles van HP, waarbij de behuizing in presentatie- of tentmodus nauwelijks beschermd is. In het geval van de Envy zijn er vier dunne rubbertjes die het toetsenbord moeten beschermen en dat is niet genoeg.
Tot slot de prijs: die bedraagt ongeveer elfhonderd euro en voor dat geld kun je veel andere Intel-laptops kopen, met over het algemeen een langere accuduur, zoals de eerder aangehaalde Spectre x360. Wat cpu-snelheid betreft kan de AMD-Envy goed meekomen, maar voor de snelste convertibles moet je toch bij Intel zijn. De Envy wordt interessant als je op zoek bent naar een convertible met een snelle gpu, want hij is wel een stuk vlotter dan de standaard Intel-laptops.
