Enige tijd geleden, in augustus, kondigde Intel zijn Comet Lake-processors aan. Comet Lake is net als Intels andere laptopprocessors van de afgelopen vier jaar gemaakt op het 14nm-procedé. Intel heeft dat procedé intussen zover geoptimaliseerd dat de fabrikant zes cores in een 15W-package kan stoppen. De eerste laptop die we met deze mobiele hexacore hebben getest, is MSI's Prestige 14. De processor in kwestie is de Core i7-10710U-processor. In deze review kijken we hoe de zes cores het doen in een laptop van nog geen 1,3 kilogram en of je er daadwerkelijk wat aan hebt.
Voordat we de hardware onder de loep nemen, kijken we naar de buitenkant van de laptop. De Prestige 14 is een high-end ultrabook, met een prijs van 1500 euro in de goedkoopste uitvoering, terwijl de versie met 4k-scherm die wij hebben getest, 1900 euro kost. Als je de laptop openklapt, zie je meteen dat MSI bij de tijd is, met een scherm dat van smalle randen is voorzien. Het ontwerp van de Prestige 14 wordt verder gekenmerkt door een scharnier dat de basis van de laptop een stukje omhoog duwt. Dat doet enigszins denken aan de laptops van Asus, die vergelijkbare scharnieren hebben onder de naam 'ergolift'. De scharnieren zorgen ervoor dat de basis van de laptop onder een hoek komt te staan en dat zet het toetsenbord volgens MSI onder de 'beste hoek voor typen'.
De behuizing is van donkergrijs metaal gemaakt en ondanks die materiaalkeuze voelt de laptop wat goedkoop aan. Dat komt enerzijds door het gewicht, want de laptop weegt 1275 gram en dat is weinig voor een 14"-laptop. Daardoor krijg je het gevoel dat je een veel lichtere laptop met een plastic behuizing in handen hebt. Schijn kan bedriegen, maar in dit geval vinden we dat het metaal wel gemakkelijk meegeeft als je erop drukt, bijvoorbeeld aan weerszijden van het toetsenbord of tussen het toetsenbord en het scherm, ter hoogte van de F8-toets, en dat vinden we niet passen bij een laptop van minstens 1500 euro.
De aansluitingen voor randapparatuur zitten aan de zijkanten van de Prestige 14, waarbij de 'gewone' usb-poorten en de 3,5mm-jackaansluiting aan de rechterkant zitten. Die usb-poorten blijken bij nadere inspectie niet meer dan usb 2.0-snelheid te ondersteunen en dat is een tegenvaller. Voor externe muizen of toetsenborden is het geen probleem, maar bij externe harde schijven is de usb 2.0-snelheid een knelpunt.
Je zult voor je externe usb 3.0-schijf dus een verloopkabeltje naar usb-c moeten aanschaffen, want die poorten heeft de Prestige 14 ook, en wel aan de linkerkant. De twee usb-c-aansluitingen hebben ondersteuning voor Thunderbolt 3 en voor gewone usb-apparaten met snelheden tot 10Gbit/s. De usb-c-aansluitingen zijn ook bedoeld om de laptop mee op te laden en een usb-c-lader wordt bijgeleverd. Voor het aansluiten van een extern beeldscherm ben je ook tot usb-c overgeleverd, want een aparte hdmi-aansluiting ontbreekt. Wat ook ontbreekt, is een fullsize-sd-kaartlezer en in plaats daarvan is een micro-sd-lezer aanwezig. Iets is beter dan niets, maar wat ons betreft had het wat aansluitingen betreft net even praktischer gekund.
Toetsenbord en touchpad
Het toetsenbord van de Prestige 14 is relatief groot en loopt bijna van rand tot rand. Het lettertype dat op de toetsen is gedrukt, doet door de cursieve letter wat ouderwets aan, maar het gaat er uiteindelijk natuurlijk om of het prettig typt. De toetsen hebben volgens MSI een travel van 1,5 millimeter en als we een steekproef doen met vijf verschillende toetsen, komen we op gemiddeld 1,46 millimeter uit. Dat is een heel aardige hoeveelheid travel voor een laptop. Ter vergelijking, het toetsenbord van een Lenovo ThinkPad E490 heeft 2 millimeter travel, terwijl we bij een Apple MacBook Pro 2018 gemiddeld 0,57 millimeter meten.
De touchpad van de Prestige is lekker breed en dat is maar goed ook, want de linkerbovenhoek is onbruikbaar door de vingerafdrukscanner die daar is geïntegreerd. Doordat de touchpad zo breed is, raak je hem weleens met je pols tijdens het typen. Daarbij blijkt dat de handpalmdetectie wel wat beter had gekund, want af en toe wordt de pols geregistreerd als een vinger. Aan de andere kant kun je dankzij de breedte gemakkelijk vensters van links naar rechts slepen, of multitouchgestures maken, die bovendien netjes door de touchpad worden opgepikt.
Benchmarks
De Prestige 14 is te krijgen met verschillende hardwareconfiguraties. Wij kijken naar de A10SC-versie, die voorzien is van een GTX 1650 Max-Q-videokaart. Binnen die A10SC-reeks zijn er ook weer verschillende configuraties. De 1500 euro kostende versie met 006-achtervoegsel heeft een full-hd-scherm en een ssd van 512GB, terwijl de door ons geteste versie driehonderd euro meer kost en voor dat geld van een 4k-scherm en een ssd van 1TB is voorzien. In beide gevallen is de processor een Core i7-10710U, met zes cores, van de Comet Lake-generatie.
De hardware is verder ook up to date, met Intels Wifi-6-netwerkkaart. Die netwerkkaart is eventueel vervangbaar en is in een slot gestoken, naast de ssd, die van een conventionele m2-aansluiting gebruikmaakt.
Benchmarks
De Prestige 14 is voorzien van een Core i7-10710U-processor. Dat is een 6-coreprocessor met een tdp van 15 watt. De basisklokfrequentie is 1,1GHz, maar de turboklok loopt door tot 4,7GHz. Die grote bandbreedte in kloksnelheden is logisch, omdat Intel de warmteontwikkeling van 15 watt meet met een bepaalde belasting van alle cores bij de basisklokfrequentie. Wordt er maar een enkele core gebruikt of ligt het maximale verbruik tijdelijk hoger, of beide, dan kan de kloksnelheid flink omhooggeschroefd worden. Het maximum ligt bij deze cpu op 4,7GHz.
We maken van verschillende benchmarks gebruik om de Prestige 14 te testen en doen dat om te beginnen met behulp van Cinebench. Cinebench Multi rendert een afbeelding en gebruikt daarbij alle aanwezige cores. We vergelijken de laptop met een aantal andere laptops met 45W-hexacores (XPS 15 en L340) en met 15W-quadcores van de Whiskey Lake- en Kaby Lake Refresh-generatie. De processor blijkt het in deze benchmark erg goed te doen. We moeten daarbij wel opmerken dat de koeling voluit staat te blazen en de cpu geen 15, maar 46 watt verbruikt. In een vrij korte benchmark als Cinebench eindigt de MSI dan ook bovenaan het lijstje. Of dat bij langdurige belasting ook zo is, testen we verderop in deze review. In de Single-test van Cinebench eindigt de MSI ook bovenaan, simpelweg omdat de maximale turbosnelheid van 4,7GHz hoger is dan die van een 8565U- of 9750H-processor. Daarbij kan de laptop bij de belasting van één core die snelheid langer volhouden dan wanneer alle cores zijn belast, zoals in Cinebench Multi.
Vervolgens kijken we met behulp van 3DMark naar de prestaties van de processor en de videokaart. De 1650 die MSI in de relatief dunne Prestige 14 heeft gestopt, is een Max-Q-uitvoering, die wat lager is geklokt dan een gewone GTX 1650. In 3DMark Fire Strike presteert de videokaart naar verwachting en komt de Graphics-score uit op hetzelfde niveau als de MSI PS63 met dezelfde videokaart. Door de snellere processor komt de totaalscore in Fire Strike ruim boven die van de PS63 uit. In 3DMark Cloud Gate was de Graphics-score beneden verwachting en gezien de uiteindelijk benchmarkresultaten in games is die ook niet representatief. We hebben met verschillende grafische drivers en versies van Cloud Gate getest, maar kregen er geen Graphics-score uit die nabij de te verwachten 40.000 uitkwam.
De Prestige 14 is gezien zijn dunne behuizing niet echt een gamelaptop, maar het kan wel. Dankzij de GTX 1650-videokaart kun je zware games, zoals Rise of the Tomb Raider en GTA V redelijk soepel draaien, al is dat niet bij te hoge grafische instellingen. Het is logischerwijs niet de snelste laptop met 1650 Max Q die we hebben getest. De andere laptops die we met die videokaart hebben getest, zijn immers 15"-ers, die meer ruimte voor koeling hebben.
Tot slot draaien we nog twee praktijktests, namelijk Photoshop en Lightroom. Beide benchmarks schalen goed tot ongeveer acht cores en toch laten ze zien dat de Prestige 14 met anderhalf keer zoveel cores als een Matebook 13 niet meteen anderhalf keer zo snel is. De extra cores ontwikkelen ook extra warmte en moeten zichzelf daardoor lager klokken. Anderzijds: de Prestige 14 is tot nu toe de snelste laptop met 15-wattprocessor in onze Lightroom en Photoshop-benchmark, en daarmee bewijst de nieuwe Intel-cpu zijn nut.
Tot slot kijken we naar de throttling die bij elke laptopprocessor bij langdurige belasting optreedt. We renderen gedurende een half uur dezelfde afbeelding herhaaldelijk en kijken hoe lang de laptop daarover doet. De eerste render is de snelste, omdat de hardware dan nog koel is, terwijl de laatste meestal de langzaamste is doordat de processor dan warm wordt en zich moet terugklokken om niet oververhit te raken. De Prestige 14 is bij het renderen van de eerste afbeelding net zo snel als een Dell XPS 15, met een 45-wattprocessor, maar moet daarna toch behoorlijk terugklokken om koel te blijven, waarbij alle cores straks op 2,4GHz blijven tikken. Er vindt dus aardig wat throttling plaats, maar dankzij de extra cores is de Prestige nog altijd een stuk vlotter dan zijn concurrenten met vier cores.
Zoals gebruikelijk kijken we ook naar de snelheid van de ssd, met behulp van PCMark. De Prestige is voorzien van een Samsung PM981-ssd en die blijken over het algemeen erg goed te presteren. In dit geval komt de 1TB-versie in combinatie met deze laptop bovenaan het lijstje uit.
Scherm en accuduur
MSI bouwt zijn Prestige-laptops voor professionele gebruikers en die hebben volgens de fabrikant een goed scherm nodig. Het matte scherm heeft een resolutie van 3840x2160 pixels en wordt gemaakt door AU Optronics. Onder het scherm zit een stickertje met de tekst: 'True Pixel Display', wat ons niet veel zegt, en daaronder de wat meer zeggende regels: 'Delta-E < 2' en: '100% AdobeRGB'. Het scherm moet dus goed gekalibreerd zijn en een groot kleurbereik hebben. MSI levert software mee om te wisselen tussen het srgb- en het Adobe rgb-kleurbereik.
Als we vervolgens onze colorimeter aansluiten en met behulp van CalMAN-software aan het scherm meten, komen we op een verrassend hoge helderheid uit. Weinig laptopschermen halen 600cd/m² en dit gaat er zelfs iets overheen. Dankzij de helderheid en de matte coating is het scherm ook bij veel omgevingslicht prima af te lezen. Zo indrukwekkend als de helderheid is het contrast vervolgens niet. Net geen 1300:1 is voor een ips-paneel in een laptop vrij gemiddeld.
Vervolgens meten we de kleurafwijking in de srgb- en Adobe rgb-modus. Het stickertje onder het scherm beweert dat die afwijking lager dan 2ΔE is en wij meten zelfs niet meer dan 1,5ΔE bij de grijswaarden, terwijl de primaire en secundaire kleuren een nog lagere gemiddelde afwijking hebben. Wat helderheid en kalibratie betreft maakt het scherm indruk en dat kan de laptop voor beeldkritisch gebruik, ook in combinatie met de vlotte processor, interessant maken.
Accuduur
De accuduur van de Prestige 14 meten we in drie verschillende scenario's. Bij webbrowsen en videokijken heeft de laptop het niet al te zwaar, terwijl we met PCMark 8 zwaarder gebruik simuleren. De laptop heeft een 4k-scherm, en het aansturen en verlichten van dat paneel kost over het algemeen significant meer energie dan bij full-hd-panelen. We verwachten dus geen bijzonder lange accuduur.
Bij browsen halen we zeven uur en bij het kijken naar video's negen en een half. Dat klinkt goed, maar er zijn veel 14"-laptops die het beter doen, dankzij een scherm met een lagere resolutie. Daarnaast testen we alle laptops bij een helderheid van 180cd/m² en de accuduur zal een stuk minder worden als je die op de maximale 600cd/m² zet. Doe je het rustig aan, dan kun je de zeven uur dus wel halen, maar in de praktijk is het waarschijnlijk korter.
Conclusie
Tot halverwege 2017 hadden alle 15-wattprocessors van Intel niet meer dan twee cores. Ruim twee jaar later heeft de chipfabrikant dat maximum opgerekt naar zes. Dat is niet het enige, want de maximale klokfrequentie steeg eveneens en komt bij de Core i7-10710U-processor, die in de Prestige 14 zit, op 4,7GHz uit. Die processor is, zoals je mag verwachten, behoorlijk vlot, maar wordt logischerwijs beperkt door zijn tdp van 15 watt. Er moet gethrotteld worden om de temperaturen niet te ver op te laten lopen, maar ondanks dat is de MSI in onze benchmarks sneller dan zijn concurrenten met vier cores.
MSI heeft die processor samen met een GTX 1650 Max Q-videokaart in een 14"-chassis weten te proppen en dat maakt de laptop geschikt voor het zwaardere werk. De gpu is niet de snelste 1650 Max Q die we tot nu toe hebben getest, maar de i7 is wel de snelste 15-watt-cpu die we tot nu zijn tegengekomen. Dat is niet zo moeilijk, want het is ook de eerste hexacore-i7 met die tdp die we hebben getest. Ondanks die extra cores is het indrukwekkend dat Intel zo veel uit zijn 14nm-procedé weet te persen. Gebruik je alle zes cores, dan is de i7 sneller dan zijn quadcorevoorgangers, maar ook op één core is de cpu vlot, doordat de maximale turboklok naar 4,7GHz is opgetrokken. Zet je de hardware flink aan het werk, dan vindt er wel wat throttling plaats.
Behalve van de processor kunnen we ook onder de indruk raken van het scherm. Dat heeft voor een laptop een bijzonder hoge helderheid en is prima gekalibreerd op srgb- en Adobe rgb-profielen. De resolutie is 3840x2160 pixels en dat levert een scherp beeld op. Een nadeel, zoals bij alle laptops met 4k-scherm, is de weerslag van die hoge resolutie op de accuduur. In vergelijking met full-hd-laptops is de accuduur van de Prestige 14 niet bijzonder.
Hij is dus vlot en heeft een goed scherm, maar de Prestige 14 is dan ook niet goedkoop. De versie met 4k-scherm kost 1800 euro. Dat schept verwachtingen en de behuizing maakt dat niet helemaal waar. Die voelt goedkoop aan en veert gemakkelijk mee onder druk. De aansluitingen vinden we ook wat onhandig gekozen, want de usb-a-aansluitingen werken allemaal op usb 2.0-snelheid, dus je zult voor je externe harde schijf naar de usb-c-aansluitingen moeten uitwijken en in veel gevallen heb je dan een verloopkabeltje nodig. De micro-sd-kaartlezer vinden we ook niet al te praktisch en de polsdetectie van de touchpad werkte niet altijd even goed.
De belangrijkste reden om een Prestige 14 te kopen zou wat ons betreft het scherm zijn, dat goed is gekalibreerd, en een groot kleurbereik en een hoge helderheid heeft. De hexacoreprocessor is een stuk sneller dan de quadcores en er is bovendien een relatief vlotte videokaart aanwezig. MSI heeft dat alles in een laptop van slechts 1275 gram weten te proppen, zodat je die hardware ook nog eens gemakkelijk meeneemt.
